Bypassen betekent “overbruggen”. Gastric duidt op “de maag”. Gastric bypass betekent dan dat het grootste gedeelte van de maag, alsook de twaalfvingerige darm ontoegankelijk wordt gemaakt voor voedsel. Gezien de maag niet verwijderd wordt (geen – ectomie) is een bypass operatie altijd volledig omkeerbaar.
Tijdens een kijkoperatie maakt de chirurg de bovenpool van de maag vrij en verdeelt de maag in 2 stukken: een klein bovenste, niet elastisch stuk, de “maagpouch” en een veel groter onderste stuk de “restmaag”. Vervolgens verbindt hij het bovenste stuk met de dundarm, voorbij de twaalfvingerige darm. Het voedsel wordt dus omgeleid naar de dundarm. Door deze constructie komt het voedsel dus niet in aanraking met het slijmvlies van het grootste gedeelte van de maag en noch met dat van de twaalfvingerige darm en bovenste (proximale) dundarm. Dit houdt in dat bepaalde levensnoodzakelijke bouwstoffen (mineralen, vitaminen), niet meer uit het voedsel kunnen worden gehaald en men deze stoffen in een vorm moet innemen die wel opneembaar is (tabletten, gelules). Bypass patiënten zullen hun leven lang deze supplementen moeten innemen. Calcium bijvoorbeeld kan helemaal niet meer uit melk worden gehaald en moet dus in chemische vorm worden ingenomen (calcium citraat of carbonaat tezamen met vitamine D).
De maag bypassen kan op twee manieren gebeuren: ofwel door eenvoudig de dundarm naar de maagbovenpool te brengen ( de mini of BII-bypass ), ofwel door één enkele dundarmlis naar boven te trekken, en deze dan opnieuw te verbinden met de dundarm (de Roux-en-Y bypass).
1/ De BII of mini-bypass
De maag wordt dus verbonden met een tweeloop of omegaloop van de dundarm. De maag- en galsappen komende van de gebypasste maag en dundarm bereiken het kleine maagje en worden in dat maagje met het voedsel vermengd en naar stroomafwaarts gevoerd. De spijsvertering kan dus vrij wel onmiddellijk beginnen, de invloed op deze spijsvertering is dus beperkt, belangrijk is dat er geen sluitspier is tussen maagje en dundarm; hierdoor kan bij te vlug eten of bij eten van zoete of vette stoffen een zeer vervelend gevoel van onwelzijn optreden (dumping syndroom). Dumping is een vervelende maar ongevaarlijke toestand.
De BII bypass werkt voornamelijk door volumebeperking‚ tenzij de lengte van de gebypasste darm aanzienlijk wordt verlengd, wat een verminderde calorie-opname met zich meebrengt.
2/ De Roux-en-Y (RNY) Gastric Bypass
De maag wordt met slechts één lis verbonden. De maag-en galsappen komende de gebypasste maag en dundarrn bereiken de voedselstroom pas nadat deze de ganse afstand van de verbindende dundarmlis (de alimentaire lis) heeft afgelegd. De spijsvertering begint dus pas op dit niveau, in tegenstelling tot de BII bypass. Uitzondering op deze regel vormen de suikers: deze worden wel degelijk reeds opgenomen ter hoogte van de alimentaire lis, tengevolge van de capaciteit van het dundarmslijmvlies (door hun zogenaamde brush border) om suikers af te breken en op te nemen onder de vorm van glucose ondanks de afwezigheid van darmsappen. Bij dit type bypass wordt suiker als het ware uit de voedselbolus opgezogen, en wordt de bloedbaan overspoeld met glucose moleculen, wat grote schommelingen in het suikergehalte van het boed (de glycemie) met zich meebrengt. In tegenstelling tot dumping kunnen deze schommelingen in suikergehalte in het bloed wel schadelijk zijn. Dumping komt hier evenzeer voor door de afwezigheid van een sluit mechanisme.
Toegevoegde suikers zijn bij de RNY dus totaal verboden want herhaalde belasting van het organisme door terugkerende wisselende suikergehaltes kan ten langen leste suikerziekte veroorzaken door uitputting van de insuline stocks (diabetes type II), of, integendeel, een wildgroei van insuline producerende cellen in de alvleesklier (nesidioblastosis). De verhoogde suikeropname kan sowieso leververvetting, cholesterol en gewichtstoename stoornissen veroorzaken.
3/ De Gastric bypass type II in combinatie met Nissen fundoplicatio.
Bij patiënten met terugvloei van maagsappen in de slokdarm, te wijten aan een onvoldoende aansluitende klep ter hoogte van de overgang van slokdarm naar maag wordt de ingreep wel eens gecombineerd met een anti-reflux operatie. De “uitgesloten” maag kan hiervoor aangewend.
4/ Mechanisme en gevolgen van de bypass operaties
Bij de gastric bypass operaties wordt de mogelijkheid om veel te eten beperkt doordat de maagpouch zeer klein is. De ingrepen zijn dus restrictief.
Door de overbrugging wordt het traject van de spijsvertering ietwat ingekort, wat zorgt voor een beperkte vermindering van de calorie opname voor vetten (maar niet voor koolhydraten en/of suikersl). Het effect van deze malabsorptie kan bij sommige patiënten nog verstrekt worden door de techniek aan te passen en het gebypasste stuk te verlengen (distale gastríc bypass).
Deze ingrepen blijven volledig omkeerbaar.
Bij de Gastric bypass constructies dient men levenslang vitamines en mineralen te supplementeren. Bij slordig omspringen met de supplementering kunnen tal van nare situaties ontstaan: haarverlies, tanden die uitvallen, rode vlekken op de huid, osteoporose en spontane botbreuken, nachtblindheid, invaliderende vermoeidheid…
De inname van suikers en alcohol dient tot een minimum te worden beperkt. Inderdaad alcohol moet om afgebroken te worden in contact komen met maagslijmvlies, wat hier uiteraard slechts zeer beperkt mogelijk is. Alcohol inname zal dus gevolgd worden door abnormaal hoge bloedconcentraties. Gezien alcohol een suikerderivaat is kan dumping en, erger, sterke schommelingen van de bloedsuikerspiegels volgen.
Om na te gaan of de supplementering van vitamines en mineralen correct gebeurt en voldoende is, moet op regelmatige tijdstippen bloed worden gecontroleerd en een klinisch onderzoek worden uitgevoerd. Bloedonderzoek is ook nodig om subtiele afwijkingen in het glucose mechanisme tijdig op te sporen. Dit kan belangrijk zijn met het oog op de ontwikkeling van diabetes type II, een levensgevaarlijke ziekte, die meestal na bypass kan vermeden worden door tijdige minimale dieet- en medicatie bijsturing.
